مفهوم ذخیره ارزش در دنیای سرمایهگذاری اهمیت بالایی دارد و سرمایهگذاران، تحلیلگران و علاقمندان به بازارهای مالی، به طور یکسان با این سوال روبرو هستند که با سرمایه خود چه کاری کنند تا از آن در برابر تورم و عدم اطمینان اقتصادی محافظت کنند. ذخیره ارزش در واقع مفهومی است که به دنبال تعریف ارزش و نسبت ارزشها بین داراییهای مالی است. هدف این وبلاگ بررسی مفهوم بنیادی ذخیره ارزش، بررسی تفاوتهای ظریف آن و روشن کردن یکی از بحث برانگیزترین داراییها یعنی بیت کوین است. بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز، هنوز برای بسیاری از سرمایهگذاران یک دارایی ناشناخته است و نمیدانند که آیا ذخیره ارزش قابل اعتمادی است یا خیر. آیا بیت کوین میتواند نوسانات اقتصادی را تحمل کند؟ در این مقاله ما قصد داریم بفهمیم آیا بیت کوین ذخیره ارزش است یا در مورد آن اغراق شده است.
ذخیره ارزش چیست؟
ذخیره ارزش به دارایی یا شکلی از سرمایه اشاره دارد که میتواند در آینده با حفظ ارزش خود نسبت به دیگر داراییهای رایج، ذخیره، نگهداری و مبادله شود. ذخیره ارزش برخلاف کالاهای فاسد شدنی یا داراییهایی که در طول زمان خراب میشوند، با گذر زمان پایدار است و افزایش قیمت دارد. این افزایش قیمت در واقع به خاطر نوعی تخلیه فشار کاهش ارزش بقیه داراییها است. به بیان بهتر، از آن جایی که قیمت داراییها نسبت به هم مقایسه میشوند، ارزش دارایی ذخیره ارزش در مقابل داراییهای دیگر ثابت میماند و بقیه داراییها کاهش قیمت دارند و در طی این فرآیند اینطور به نظر میرسد که دارایی ذخیره ارزش افزایش قیمت دارد.
هدف اصلی ذخیره ارزش این است که به عنوان یک انبار قابل اعتماد برای سرمایه عمل کند و از آن در برابر تورم، رکود اقتصادی و سایر عدم قطعیتهای مالی محافظت کند. افراد و سرمایهگذاران به دنبال داراییهایی با توانایی ذاتی برای حفظ ارزش خود هستند و در مقابل کاهش قدرت خرید ارزهای فیات حفاظی ایجاد میکنند.
نمونههای ذخیره ارزش در طول تاریخ
در طول تاریخ، کالاهای مختلف به عنوان ذخیره ارزش عمل کردهاند. فلزات گرانبها مانند طلا و نقره گرفته تا املاک و آثار هنری همگی نمونههایی از این مفهوم هستند. در هر دورهای نیز ممکن است مفهوم ذخیره ارزش تغییر کند و یک دارایی در یک بازه زمانی این ویژگی را داشته باشد و در بازهی زمانی دیگر نداشته باشد. با این حال، فلزات طبیعی مانند طلا و نقره و الماس توانستهاند ارزش خود را معمولا حفظ کنند چون که ساخت آنها بسیار سخت است و طبیعت آنها را به تعداد محدود میسازد.
مفهوم ذخیره ارزش عمیقاً اثرات مهمی در استراتژیهای سرمایهگذاری شخصی و اکوسیستم مالی دارد. در بخشهای بعدی، ویژگیهایی را بررسی میکنیم که یک ذخیره خوب ارزش را تعریف میکنند.
ویژگیهای ذخیره ارزش (Store of Value) خوب چیست؟
شاید برای شما سوال ایجاد شود که هر دارایی میتواند به عنوان ذخیره ارزش مورد استفاده قرار بگیرد؟ جواب سوال منفی است. دارایی که بتواند ذخیره ارزش را حفظ کند باید چند ویژگی خاص داشته باشد.
کمیابی
عرضه محدود اولین ویژگی ذخیره ارزش خوب است. کمیاب بودن میتواند به دارایی برای حفظ ارزش کمک کند، زیرا افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت میشود. برای مثال مقدار طلا در جهان تقریبا ثابت است تا زمانی که معدنی در زمین کشف شود.
ماندگاری
ماندگاری فیزیکی باعث میشود که دارایی، دست نخورده باقی بماند و کیفیت خود را برای مدت طولانی حفظ کند. این مسئله مخصوصاً در داراییهای مشهود مانند فلزات گرانبها دیده میشود و مهم است. داراییهای خوردنی یا آنهایی که در مجاورت هوا از بین میروند هیچوقت به عنوان سرمایه مورد استفاده قرار نمیگیرند.
قابلیت تعویض
یک ذخیره خوب ارزش باید به راحتی قابل تعویض باشد بدون این که ارزش ذاتی خود را از دست بدهد. قابلیت تعویض نقدینگی و قابلیت استفاده را افزایش میدهد. برای مثال شما باید به راحتی بتوانید دو تکه از آن را با هم عوض کنید و هر دو یک ارزش داشته باشند.
تقسیم پذیری
تقسیم پذیری دارایی امکان انجام معاملات آسان و کارآمد را فراهم میکند و نیازهای مختلف کاربران را برآورده میکند. برای مثال فلزی که قابلیت شکستن به تکههای کوچکتر نداشته باشد یا شکستن آن به واحدهای کمتر سخت باشد، گزینه مناسبی برای ذخیره ارزش نیست.
حمل و نقل
آسانی حمل و نقل و ذخیره دارایی بسیار مهم است چون سرمایهگذار باید بتواند آن را جا به جا کند.
توافق جمعی
تعداد زیادی از افراد باید روی ارزش این دارایی توافق داشته باشند. طی این توافق، آدمها معمولا به خاطر ویژگیهای ذکر شده فکر میکنند که دارایی مورد نظر ثبات قیمتی هم دارد و میتوانند از آن استفاده کنند.
ذخیره ارزش در بیتکوین چگونه است؟
حالا که ویژگیهای اساسی یک ذخیره خوب ارزش را مشخص کردهایم، بیایید به بیت کوین نگاه کنیم و ببینیم چرا به عنوان ذخیره ارزش دیده میشود. بررسی بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش نیازمند بررسی دقیق ویژگیهای کلیدی این ارز است که در ادامه به آنها اشاره شده است.
بیشتر بخوانید: بیت کوین چیست؟ آشنایی با Bitcoin به زبان ساده
کمیابی
عرضه بیت کوین به 21 میلیون کوین محدود شده است و از نظر کمیابی شبیه به فلزات گرانبها است. این عرضه محدود در پروتکل آن برنامهریزی شده است و باعث میشود که در ارزش آن تأثیر مثبت بگذارد. همچنین بسیاری از بیت کوینها از دسترس خارج شدهاند چون افراد کلیدهای خصوصی خود را گم کردهاند.
ماندگاری
بیت کوین به عنوان یک دارایی دیجیتال با گذر زمان فرسوده نمیشود. با این حال، دوام آن به استحکام فناوری زیربنایی آن و حفظ امنیتش بستگی دارد.
قابلیت تعویض
بیت کوین قابل تعویض است و بیت کوین شما با بیت کوین دوستانتان تفاوتی ندارند. شما میتوانید به راحتی آن را مبادله کنید.
تقسیم پذیری
بیت کوین به واحدهای کوچکتری به نام ساتوشی تقسیم میشود که انعطاف پذیری را برای تراکنشهای با اندازههای مختلف فراهم میکند. این تقسیم پذیری باعث میشود که بتوانند از آن برای مبادله استفاده کنند.
تولید دشوار
شاید مهمترین ویژگی بیت کوین به عنوان ذخیره ارزش این است که تولید آن سخت است و با گذر زمان سختتر هم میشود. بیت کوین فقط از طریق فرآیند ماین یا استخراج تولید میشود که فرآیندی زمانبر است. شما باید دستگاه فیزیکی بخرید و برق زیادی مصرف کنید و تا مسائل ریاضی را زودتر از همه در یک رقابت بزرگ جهانی حل کنید.
حمل و نقل
ماهیت دیجیتالی بیت کوین آن را بسیار قابل حمل میکند. تراکنشها میتوانند در سراسر مرزها به راحتی انجام شوند و در کیف پولهای دیجیتال ذخیره میشود و این در حالی است که این انتقال حتی هزینهای کمتر از پولهای دیگر دارد.
توافق جمعی
تعداد زیادی از افراد روی ارزش این دارایی توافق دارند که همان هولدرها و ماینرها هستند. امروزه شرکتهای بزرگ هم به این جمع اضافه شدهاند. قیمت بیت کوین با نوسانات قابل توجه قیمت در دورههای کوتاه، ثبات قیمتی دارد.
مزایای بیت کوین به عنوان ذخیره ارزش
بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز، مجموعهای از ویژگیهای منحصربهفرد دارد که به همین خاطر آن را در کنار طلا یکی از بهترین داراییها برای سرمایهگذاری میدانند. در ادامه به مزایای بیت کوین در زمینه حفظ ارزش دارایی میپردازیم:
عرضه محدود
پروتکل بیت کوین حداکثر عرضه 21 میلیون کوین دارد که بسیار رقم کمی نسبت به جمعیت استفاده کنندگان و کل جمعیت جهان است. این عرضه محدود به صورت الگوریتمی برنامهریزی شده است و امکان چاپ نامحدود آن وجود ندارد.
نامتمرکز بودن
بیت کوین که مبتنی بر یک بلاک چین غیرمتمرکز کار میکند، توسط هیچ نهاد، دولت یا مقام مرکزی کنترل نمیشود. این عدم تمرکز به مقاومت آن در برابر سانسور کمک میکند و باعث میشود که کسی نتواند آن را احتکار کند یا قیمت آن را دستکاری کند.
دفتر کل توزیع شدهی غیرقابل تغییر و شفاف
هر تراکنش بیت کوین در یک دفتر کل عمومی به نام بلاک چین ثبت میشود. اطلاعات در بلاک چین وجود دارند و همه میتوانند تراکنشهای کیف پولهای بزرگ را ردیابی کنند. چنین امکانی در مورد داراییهای دیگر مانند طلا وجود ندارد و اگر بازیگران اصلی طلا اقدام به خرید یا فروش ناگهانی با رقم بالا کنند کسی متوجه نمیشود.
دسترسی جهانی
تراکنشهای بیت کوین را میتوان بدون نیاز به واسطه بین کشورهای مختلف جا به جا کرد. برای جا به جایی داراییهای دیگر بین کشورهای مختلف باید زمان و هزینه بسیار زیادی بدهید اما بیت کوین با کمتر از پنج دلار این کار را برای شما انجام میدهد. این طبیعت بدون مرز امکان دسترسی افراد به این ذخیره ارزش را در مناطق با سیستمهای مالی ناپایدار یا محدود فراهم میکند. برای مثال در کشور السالوادور که پول ملی ارزش کمی داشت، بیت کوین به عنوان پول رسمی جایگزین شده است.
امنیت
بیت کوین از بهترین الگوریتمهای رمزنگاری استفاده میکند تا امنیت را برای بلاک چین خود ایجاد کند. این الگوریتمهای رمزنگاری با بزرگترین کامپیوترهای جهان شکسته نشده است و بزرگترین هکرهای دنیا هم نتوانسته اند به آن حمله کنند یا آن را هک کنند.
نگهداری آسان
شما برای نگه داشتن طلا به مقدار زیاد باید یک فضای بزرگ داشته باشید که آن را از چشم دیگران پنهان کنید. هر سارقی هم ممکن است که بعد از فهمیدن جای طلاهای شما اقدام به دزدی کند. بیت کوین نیازی به فضای فیزیکی برای نگهداری ندارد. شما میتوانید کلیدهای عمومی و خصوصی خود را روی کاغذ بنویسید و آن لای یکی از کتابهایتان بگذارید و هیچکس هم متوجه نشود که میلیونها دلار دارایی شما آن جا است.
معایب بیت کوین به عنوان Store of Value
بیت کوین نیز مانند هر دارایی ذخیره ارزش دیگری عیبهایی دارد که در ادامه به آنها میپردازیم.
نوسانات قیمت
بیت کوین به دلیل نوسانات قیمت، برای بعضی از افراد دارایی جذابی نیست. البته در بلندمدت این نوسانات صعودی هستند اما ریزشهای چهل یا پنجاه درصدی مقطعی یکی از معایب این دارایی است.
عدم نظارت قانونی
دولتها و نهادهای نظارتی در سراسر جهان هنوز در مورد بازار ارز دیجیتال مردد هستند و برخی از آنها بیت کوین را یک دارایی غیرقانونی میدانند. بیشتر مشکلی که دولتها با بیت کوین دارند به خاطر ناشناس بودن هویت افراد در شبکه بلاک چین و عدم تمرکز است. هنوز هم در اکثر کشورها قوانین منظم و ثابتی در مورد نگهداری بیت کوین یا مالیاتی که به آن تعلق میگیرد وجود ندارد. این عدم قطعیت در مورد مقررات میتواند در اعتماد سرمایهگذاران تأثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید: قوانین خرید و فروش ارزهای دیجیتال و بیت کوین در کشورهای مختلف
امنیت در فضای دیجیتال
بیت کوین به صورت کلی یک شبکه امن است اما برخی از هکرها از طریق کیف پولها اقدام به سرقت بیت کوین میکنند که بیشتر به خاطر عدم وجود دانش و آگاهی کافی سرمایه گذاران است. در واقع سرمایه گذاران در شبکه بیت کوین برخلاف داراییهای سنتی که یک واسطه دارایی را نگهداری میکرد، خودشان باید این کار را بکنند و برخی افراد در این زمینه آگاهی کافی ندارند و دچار اشتباهاتی میشوند که منجر به از دست رفتن سرمایه میشود.
پذیرش محدود
بیت کوین علی رغم پذیرش رو به رشدی که دارد، هنوز در سطح جهان یک دارایی ناشناخته است و برای خرج کردن آن در زندگی روزمره دچار مشکل خواهید بود. البته پذیرش بیت کوین در صنایع و مناطق مختلف متفاوت است اما هنوز به اندازه طلا یا پول فیات نیست.
نگرانیهای زیست محیطی
فرآیند انرژی بر استخراج بیت کوین نگرانیهای زیست محیطی را به وجود آورده است. منتقدان این ارز دیجیتال میگویند که تأثیرات زیست محیطی مکانیسم اجماع اثبات کار و میزان مصرف انرژی برای استخراج، پایداری بیت کوین را به عنوان یک ذخیره بلندمدت ارزش کم میکند.
خطرات فناوری
وابستگی بیت کوین به فناوری خطراتی مانند باگهای نرم افزاری، اختلالات شبکه و محاسبات کوانتومی را به همراه دارد که میتواند امنیت بلاک چین را به خطر بیندازد.
فقدان ارزش فیزیکی
بیت کوین یک دارایی فیزیکی نیست و ارزش آن از توافق و میزان انرژی که برای استخراج آن صرف شده گرفته میشود. با این حال، بسیاری از افراد هنوز فکر میکنند که دارایی باید مانند طلا یا املاک فیزیکی باشد تا در یک شرایط بحرانی مانند جنگ بتوان آن را نگه داشت. درک عامه مردم هنوز نسبت به داراییهای غیرفیزیکی کم است و این میتواند کاربرد بیت کوین را محدود کند.
آیا ارزهای دیجیتال برای ذخیره ارزش مناسب هستند؟
ارزهای دیجیتال از دل فناوریهای کامپیوتری بیرون آمدهاند و هر روز راه جدیدی برای حل مشکلات امور مالی سنتی ارائه میکنند. با این حال، برخی از آنهاخاصیت تورمی دارند و نمیتوانند گزینه مناسبی برای ذخیره ارزش باشند اما برخی دیگر چنین توانایی دارند. ارزهای دیجیتالی که از الگوریتمهای توافق POS استفاده میکنند به دلیل این که از پیش استخراج و کوینها بین افراد مختلف تقسیم میشود پتانسیل کمتری برای پذیرش به عنوان ذخیره ارزش دارند چون چندان غیرمتمرکز نیستند. از طرف دیگر ارزهایی که از الگوریتمهای مصرف انرژی از جمله POW استفاده میکنند پتانسیل بالایی دارند.
همچنین استفاده از قراردادهای هوشمند میتواند این داراییهای دیجیتال را تبدیل به نوعی دارایی ذخیره ارزش همراه با کاربرد بکند. البته بیت کوین در حال حاضر چنین توانایی ندارد اما به روز رسانیهای آینده میتواند این کاربرد را ایجاد بکند. اتریوم به عنوان دومین ارز دیجیتال با بزرگترین ارزش بازار، اخیرا با به روز رسانیهایی که انجام داده است، به سمت این هدف میرود چرا که تعداد اتریومهای تولید شده نسبت به قبل بسیار کمتر شده و از تعداد مورد نیاز برای کاربرد روزمره هم کمتر است. این ویژگی باعث میشود که قیمت اتریوم هم مانند بیت کوین در بازههای بلندمدت بیشتر شود.
به صورت کلی ارزهای دیجیتال تمامی خصوصیات بیت کوین را به جز عرضه محدود و عدم تمرکز را دارند و همه ویژگیهای دیگر بیت کوین جز این دو مورد در مورد اکثر ارزهای دیجیتال وجود دارد. حتی همین دو مورد هم در بسیاری از ارزهای دیجیتال دیده میشود. برای پاسخ کلی به این سوال باید گفت که هر ارز دیجیتال را باید به صورت موردی بررسی کرد.
یکی دیگر از ویژگیهای خاصی که ارزهای دیجیتال ایجاد کرده اند، خاصیت ایجاد توکن از داراییهای واقعی است. چندین پروژه ارز دیجیتال وجود دارند که توسط شرکتهای بزرگ استخراج طلا ایجاد شدهاند و طلا را انبار کردهاند و معادل آن ارز دیجیتال ایجاد کردهاند. قیمت این ارزهای دیجیتال دقیقا با طلای واقعی انبار شده مطابق است و همزمان با آن قیمت بالا و پایین میرود. این ارزهای دیجیتال میتوانند هم کاربرد طلا در ذخیره ارزش را داشته باشند و ویژگیهای خاص ارزهای دیجیتال مانند قابلیت ارسال برون مرزی و راحتی در خریداری را همزمان داشته باشند.
نظر افراد مهم در مورد ذخیره ارزش بیت کوین
افراد مشهور زیادی در مورد این که آیا بیت کوین ذخیره ارزش است یا خیر بحث کردهاند. در ادامه مروری بر چند اظهارنظر این افراد خواهیم داشت.
ایلان ماسک (کارآفرین و ثروتمندترین شخص دنیا):
ایلان ماسک نظرات مختلفی را در مورد بیت کوین بیان کرده است. گاهی اوقات، آن را تأیید میکند و میگوید بیت کوین ذخیره ارزش بهتری نسبت به پول کاغذی است. با این حال، او نگرانیهایی در مورد تأثیر زیست محیطی بیت کوین هم دارد.
مایکل سیلور (مدیر عامل میکرواستراتژی):
مایکل سیلور از مدافعان سرسخت بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش است. او بیت کوین را به عنوان یک طلای دیجیتال میبیند و از طرفداران این ایده است که شرکتها بخشی از ذخایر خزانه خود را به بیت کوین به عنوان مانعی در برابر تورم اختصاص دهند. شرکت مایکل سیلور یکی از بزرگترین مالکان بیت کوین است و نزدیک به 10 هزار بیت کوین دارد.
پل تودور جونز (یکی از بزرگترین تریدرهای جهان):
پل تودور جونز تریدر بزرگ دنیای مالی، بیت کوین را با طلا مقایسه کرده و اعلام کرده است که آن را یک محافظ در برابر تورم میبیند. او از بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش در مشابه فلزات گرانبها یاد کرده است.
وارن بافت (سرمایه گذار):
وارن بافت یکی از ثروتمندترین اشخاص جهان که ثروت خود را از بازارهای مالی کسب کرده است. وارن بافت در مورد بیت کوین محتاط بوده و در گذشته بارها اعلام کرده این ارز دیجیتال بیارزش است. با این حال، نظرات افراد در دنیای مالی میتواند تغییر کند. برای مثال افرادی مانند رئیس شرکت مدیریت دارایی بلک راک هستند که در گذشته بیت کوین را بیارزش دانسته اما امروز آن را طلای دیجیتال میداند. با این حال، نظر وارن بافت هنوز تغییر نکرده است.
بیل گیتس (میلیاردر مشهور):
گیتس میلیاردر مشهور آمریکایی و مدیر عامل سابق شرکت بزرگ مایکروسافت، در مصاحبهای با CNBC در سال 2018، با تاکید بر شک و تردید خود در مورد ارزش بیت کوین، اشاره کرده که اگر بتواند موقعیت شورت در بازار آتی باز میکند چون به نظرش بیت کوین اینقدر نمیارزد. او درباره ناشناس بودن تراکنشهای بیت کوین و استفاده آن برای آسان کردن فعالیتهای غیرقانونی ابراز نگرانی کرده است.
آیا ارزهای فیات ذخیره ارزش هستند؟
مفهوم ذخیره ارزش به داراییهای جایگزین مانند فلزات گرانبها یا ارزهای دیجیتال محدود نمیشود. اکثر افراد ارزهای سنتی فیات مانند دلار آمریکا، یورو و ارزهای ملی مختلف مانند ریال ایران را ذخیره ارزش میدانند. در ادامه مروری بر این ویژگی پولهای ملی خواهیم داشت.
کمیاب بودن
ارزهای فیات برخلاف ارزهای دیجیتال با منابع محدود، میتوانند توسط مقامات مرکزی چاپ شوند. این مسئله باعث میشود که عرضه زیاد باشد و ارزش پول کاهش پیدا کند. چاپ پول در سراسر جهان تبدیل به یک عادت مرسوم شده است و دولتها هر جایی که با کسری بودجه مواجه شوند پول چاپ میکنند. نمودار ارزش پولهای فیات را اگر در بازههای بلندمدت نگاه کنید متوجه میشوید که همین یک ویژگی باعث شده است که پولهای ملی همیشه کاهش ارزش داشته باشند و ذخیره ارزش نباشند.
ماندگاری
ارزهای کاغذی ماندگاری زیادی دارند اما دوام فیزیکی برای ارزهای فیات نگران کننده نیست. سیستمهای بانکی متمرکز امروزه کاغذها را تبدیل به داده کردهاند.
قابلیت تعویض
ارزهای فیات قابل تعویض هستند، به طوری که هر واحد با واحد دیگر با همان ارزش قابل تعویض است. این ویژگی به استفاده آنها در معاملات روزانه کمک میکند.
تقسیم پذیری
اکثر ارزهای فیات به واحدهای کوچکتر تقسیم میشوند و امکان انجام معاملات با اندازههای مختلف را فراهم میکنند.
قابل حمل بودن
شکلهای مختلف فیزیکی ارزهای فیات مانند اسکناس، قابلیت حمل بالایی دارند و حتی این قابلیت حمل از طلا هم بالاتر است. تراکنشهای دیجیتال انتقال و دسترسی به ارزهای فیات را بیشتر هم کرده است و شما میتوانید از طریق گوشی و کامپیوتر نیز این ارزهای فیزیکی را داشته باشید و آنها را منتقل کنید.
ارزش فیزیکی
ارزهای فیات ارزش ذاتی و فیزیکی ندارند. ارزش آنها از اعتماد و اطمینانی است که به دولت صادر کننده و ثبات کلی نظام اقتصادی وجود دارد. در هر جای جهان هم این اعتماد از بین برود، ارزش ارزهای فیات خیلی سریع کم میشود. مثال عینی این مسئله بیارزش شدن پول ملی در ونزوئلا و کم ارزش شدن ریال ایران است.
آیا بیت کوین میتواند یک ذخیره کننده ارزش باشد؟
در این مطلب مروری بر یکی از مهمترین مفاهیم اقتصادی یعنی ذخیره ارزش داشتیم و دیدیم که چگونه یک دارایی ذخیره ارزش میتواند برای ذخیره سرمایه بهترین گزینه باشد. همچنین دیدیم که چطور میتوان آن را انتخاب کرد. تاریخچه کوتاه بیت کوین نشان داده است که این کوین جزو معدود ارزهای دیجیتال است که میتواند با یک دارایی سنتی و همهگیر مانند طلا رقابت کند و حتی بازدهی بیشتری داشته باشد. این حفظ ارزش به خاطر دوراندیشی ساتوشی ناکاموتو خالق ناشناس بیت کوین است که توانسته طلایی دیجیتال خلق کند. اگر قصد سرمایهگذاری در یک دارایی با امکان ذخیره ارزش را دارید، حتما بیت کوین را در کنار طلا و نقره مورد بررسی قرار دهید.
نوشته ذخیره ارزش چیست؟ آیا بیتکوین برای ذخیره ارزش مناسب است؟ اولین بار در ایرانیکارت. پدیدار شد.